Διατροφογνώστης

Από Κωνσταντίνα Μπακλώρη,Κλινική Διαιτολόγο-Διατροφολόγο MSc,RD

Με έμπνευση από την πρόσφατη έκθεση φωτογραφίας «Αποκαλύψτε το δέρμα σας» στο Gazarte, στο πλαίσιο ενημερωτικής εκστρατείας του κοινού για σοβαρές παθήσεις του δέρματος όπως η κνίδωση και η ψωρίαση, θα ήταν ενδιαφέρον να δούμε κάποια νέα δεδομένα για το πόσο επηρεάζεται η ψωρίαση και η βαρύτητα των βλαβών που αυτή προκαλεί στο δέρμα των ασθενών από τη διατροφή.

Μιλώντας για την ψωρίαση ξέρουμε πλέον ότι πρόκειται για μια φλεγμονώδη αντίδραση του δέρματος που επηρεάζεται από ανοσολογικούς παράγοντες και προσβάλλει το 2%-4% του δυτικού πληθυσμού. Εμφανίζεται σε οποιαδήποτε ηλικία και πιο συχνά σε πληθυσμούς που κατοικούν μακριά από το ισημερινό.

Αν και δεν υπάρχει ακόμα θεραπεία και οι σύγχρονες αγωγές στοχεύουν στο να ελαχιστοποιήσουν τα συμπτώματα της νόσου έτσι ώστε να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής του ασθενή, πολλαπλές έρευνες έχουν πραγματοποιηθεί για να βρεθούν συγκεκριμένα θρεπτικά συστατικά που να επηρεάζουν θετικά του ανοσολογικούς παράγοντες της ψωρίασης. Οι πιο δυνατές συσχετίσεις έως τώρα, αν και δεν είναι πλήρως γνωστοί οι μηχανισμοί με τους οποίους λειτουργούν, ήταν αυτές με την λήψη ω-3 λιπαρών οξέων, την ελαχιστοποίηση του αλκοόλ και την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας.

Φαίνεται ότι τα άτομα με φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου όπως η νόσος  του Crohn και η ελκώδης κολίτιδα έχουν υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν ψωρίαση από το γενικό πληθυσμό. Η πιθανή αυξημένη εμφάνιση της κοιλιοκάκης στους ψωριασικούς ασθενείς αποτελεί επίσης σημείο μελέτης καθώς η συχνότητα με την οποία εμφανίζεται στο αίμα τους αυξημένη ποσότητα αντισωμάτων στην γλουτένη έχει βρεθεί μεγαλύτερη από εκείνη των μη πασχόντων. Στην ερώτηση όμως εάν μια διατροφή ελεύθερη γλουτένης θα μπορούσε να ωφελήσει τους ψωριασικούς ασθενείς, οι οποίοι δεν έχουν διαγνωστεί με κοιλιοκάκη, η απάντηση δεν είναι τόσο ξεκάθαρη. Υπάρχουν ανέκδοτες αναφορές και μαρτυρίες ασθενών που το υποστηρίζουν αλλά καμία σίγουρη και αποδεδειγμένη απάντηση ακόμη. Για το λόγο αυτό, η προτροπή του επαγγελματία υγείας παραμένει στο ότι ο ψωριακός ασθενής θα πρέπει να υποβληθεί σε εξέταση για διάγνωση κοιλιοκάκης και να πράξει αναλόγως μόνο μετά την αποκάλυψη των αποτελεσμάτων.

Η ψωρίαση μοιάζει να έχει μια ιδιαίτερη σχέση με την αντίσταση στην ινσουλίνη, την κεντρική παχυσαρκία και το μεταβολικό σύνδρομο γενικά. Δεδομένα από έρευνες με ψωριακούς ασθενείς δείχνουν ότι έχουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης διαβήτη κατά περίπου 27%, υπέρτασης, υπερλιπιδαιμίας, καρδιαγγειακών νόσων και επεισοδίων. Ο βαθμός σοβαρότητας της ψωρίασης συνήθως είναι και παράγοντας περαιτέρω αύξησης κινδύνου για τις προαναφερόμενες νόσους. Η σχέση αυτή είναι ακόμη υπό μελέτη, φαίνεται όμως λογική καθώς η βελτίωση της παχυσαρκίας, ένας κοινός παράγοντας, φαίνεται να έχει πολύ καλά αποτελέσματα πάνω στην σοβαρότητα της ψωρίασης ακόμη και σε πρόσφατες έρευνες (1).

Η αλληλεπίδραση μεταξύ των δύο είναι γνωστή από παλαιότερα με υπόνοιες ότι η θεραπεία της παχυσαρκίας μειώνει δραστικά την σοβαρότητα της ψωρίασης. Μάλιστα σε έρευνα του Harvard (2) σε Αμερικανίδες γυναίκες φάνηκε ξεκάθαρα ότι ο κίνδυνος εμφάνισης ψωρίασης αυξανόταν σε συνάρτηση με το μέγεθος του δείκτη μάζας σώματος (ΒΜΙ). Βρέθηκε δηλαδή ότι ο κίνδυνος των γυναικών να εμφανίσουν ψωρίαση ήταν αυξημένος κατά 1,21 για εκείνες με BMI 25-29,9, κατά 1,63 για εκείνες με BMI 30-34,9 και κατά 2,03 για εκείνες με BMI ≥ 35 σε σχέση με εκείνες που το BMI τους ήταν φυσιολογικό (<25).

Μια βάσιμη θεωρία για τη σχέση αυτή είναι ότι η παχυσαρκία και η ειδικά η κεντρική παχυσαρκία επηρεάζει τα επίπεδα φλεγμονωδών παραγόντων στο σώμα, το οποίο μπορεί να αντιδράσει δίνοντας μια ανεξέλεγκτη ανοσοποιητική και μεταβολική απάντηση. Η συσσώρευση ενδοσπλαχνικού λίπους αυξάνει την αντίσταση στην ινσουλίνη και ταυτόχρονα διευκολύνει την απελευθέρωση φλεγμονωδών κυτοκινών από τα λιποκύτταρα όπως η IL-6 και ο TNF-a, παράγοντες οι οποίοι είναι αυξημένοι και στα άτομα με ψωρίαση.

Η μείωση του ενδοσπλαχνικού λίπους μπορεί φυσικά να επιτευχθεί με το κατάλληλο πλάνο διατροφής και άσκησης, κάτι το οποίο φαίνεται να βοηθά αρκετά στην μείωση των συμπτωμάτων της ψωρίασης από μόνο του αλλά και να διευκολύνει την δράση των αντιφλεγμονωδών φαρμάκων. Κάτι τέτοιο φάνηκε και σε πρόσφατη έρευνα (3) όπου άτομα που ακολούθησαν διατροφή μειωμένων θερμίδων εμπλουτισμένη σε ω-3 λιπαρά οξέα (2.6 γρ/ ημέρα) και με μειωμένα ω-6 λιπαρά οξέα για ένα εξάμηνο κατάφεραν να βελτιώσουν την δράση της ανοσοκατασταλτικής τους αγωγής αλλά και την γενικότερη εικόνα της ψωρίασης.      

Συνοψίζοντας, η αντιμετώπιση της ψωρίασης σίγουρα είναι πολυπαραγοντική και δεν μπορεί να θεραπευτεί με την χρήση μιας δίαιτας. Η σύγχρονη επιστημονική βιβλιογραφία όμως στρέφει αισιόδοξα το βλέμμα προς τη διατροφή και τον τρόπο ζωής που φαίνεται να παίζουν μεγάλο ρόλο για τη σοβαρότητα της νόσου. Παράγοντες όπως :

η ρύθμιση του βάρους

η αποφυγή του αλκοόλ

η αυξημένη κατανάλωση λιπαρών ψαριών που περιέχουν ω-3 λιπαρά οξέα (αλλά και των επικουρικών παραγωγής τους στο σώμα πχ λιναρόσπορου, κολοκυθόσπορου και καρυδιών)

η αυξημένη κατανάλωση πολύχρωμων λαχανικών και φρούτων

η χρήση κιτρινόριζας στην μαγειρική (κουρκουμάς)

η αποφυγή βαριά επεξεργασμένων και πακεταρισμένων τροφών με πληθώρα πρόσθετων ουσιών και η προτίμηση πιο φυσικών τροφίμων

η επαρκής λήψη βιταμίνης D και Β12 από τη διατροφή και την έκθεση στον ήλιο (βιταμίνη D)

η συχνή σωματική άσκηση για την καταπολέμηση του άγχους και τη ρύθμιση του βάρους

και πιθανά – εν αναμονή τεκμηριωμένης επιστημονικής απόδειξης – μια διατροφή χωρίς γλουτένη (;)

να είναι καθοριστικοί για την ανάπτυξη, την εξέλιξη της νόσου και τελικά την ποιότητα ζωής των ψωριασικών ασθενών.

Βιβλιογραφικές αναφορές

1. Naldi L et al. (2014) Diet and physical exercise in psoriasis: a randomized trial. Br J Dermatol; 170:634–42.

2. Kumar S et al. (2013) Obesity, waist circumference, weight change and the risk of psoriasis in US women. J Eur Acad Dermatol Venereol; 10:1293–8.

3. Guida B et al. (2014) Energy-restricted, n-3 polyunsaturated fatty acids-rich diet improves the clinical response to immuno-modulating drugs in obese patients with plaque-type psoriasis: a randomized control clinical trial. Clin Nutr; 33(3):399-405.

Φωτογραφία : Ρούλα Ρέβη για την καμπάνια «Αποκαλύψτε το δέρμα σας»