Διατροφογνώστης

Από Κωνσταντίνα Μπακλώρη,Κλινική Διαιτολόγο-Διατροφολόγο MSc,RD

Εκτός της πλειοψηφίας των ατόμων που αγνοούν την κοιλιοκάκη ως ασθένεια, υπάρχουν και εκείνοι που είτε πάσχοντες ή μη λαμβάνουν συχνά λανθασμένες πληροφορίες για την νόσο, ακόμη και απο επαγγελματίες υγείας.

Οι πληροφορίες αυτές είτε αναξιόπιστες ή εντελώς ξεπερασμένες δυστυχώς ανακυκλώνονται με αποτέλεσμα να μπερδεύουν τον νεοδιαγνωσμένο κοιλιοκακικό ή το άτομο που τον/την φροντίζει αν μιλάμε για παιδί ή ακόμη και να αποτρέπουν την σωστή διάγνωση ενός πιθανού ασθενή.

Ας εστιάσουμε λοιπόν την προσοχή μας σε ορισμένους κοινούς μύθους που κυκλοφορούν για την κοιλιοκάκη και τη διατροφή ελεύθερη γλουτένης, παρακάτω :

Μύθος «Με τον καιρό και με λίγη προσοχή η κοιλιοκάκη περνάει»

Αλήθεια : Η κοιλιοκάκη είναι μια εφ΄όρου ζωής πάθηση και δεν ξεπερνιέται με τον καιρό, ακόμη και αν μετά απο ένα χρονικό διάστημα με δίαιτα ελεύθερη γλουτένης εξαλειφθούν τα συμπτώματα. Αν και στο παρελθόν, η πεποίθηση ότι «είναι μια παιδική ασθένεια που ξεπερνιέται με τον καιρό» υπήρχε και στην επιστημονική κοινότητα, πλέον γνωρίζουμε ότι αυτό δεν ισχύει. Η κοιλιοκάκη μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία και απο τη στιγμή εκείνη και μετά παραμένει παρούσα και η αντιμετώπισή της – με διατροφή ελεύθερη γλουτένης – απαιτείται καθ΄όλη τη διάρκεια της ζωής.

Μύθος «Οι κοιλιοκακικοί είναι  ουσιαστικά αλλεργικοί στο σιτάρι»

Αλήθεια : Όχι, τα άτομα με κοιλιοκάκη δεν είναι αλλεργικά στο σιτάρι/κριθάρι/σίκαλη/βρώμη ή τη γλουτένη και κατ΄επέκταση δεν μπορούν να λάβουν θεραπεία με αντιαλλεργικά σκευάσματα (ή «εναλλακτικές θεραπείες»/ «ολιστική ιατρική» κλπ).

Η κοιλιοκάκη είναι μια αυτοάνοση νόσος, που συγχέεται με την αλλεργία διότι απαιτεί και αυτή ένα εξωτερικό ερέθισμα, ένα «ξένο σώμα» να αλληλεπιδράσει με τον οργανισμό για να πυροδοτήσει μια αντίδραση επικίνδυνη για την υγεία. Η διαφορά όμως είναι ότι με αιτία τη γλουτένη (εξωτερικό ερέθισμα) – και τη δυσανεξία σε αυτή – η άμυνα του οργανισμού επιτίθεται στον ίδιο τον οργανισμό (λάχνες εντέρου) και όχι στο εξωτερικό ερέθισμα, όπως θα συνέβαινε σε μια αλλεργία).

Μπορεί να έχει μακροχρόνιες συνέπειες συνδεδεμένες με την κακοθρεψία όπως η οστεοπόρωση και η αναιμία αλλά και να αυξήσει τις πιθανότητες για ανάπτυξη κι άλλων αυτοάνοσων νοσημάτων. Ουσιαστικά, ως αυτοάνοσο νόσημα διαφέρει απο μια αλλεργία, η οποία έχει βραχυπρόθεσμα και όχι τόσο επικίνδυνα (εκτός της περίπτωσης του αναφυλακτικού σοκ) συμπτώματα και η ζημιά που μπορεί να προκαλέσει στον οργανισμό είναι πιο σοβαρή.

Μύθος «Τα άτομα με κοιλιοκάκη είναι πάντα αδύνατα»

Αλήθεια : Αν και στο παρελθόν υπήρχε η άποψη ότι ο κοιλιοκακικός είναι πάντα αδύνατος, προφανώς λόγω της δυσαπορρόφησης θρεπτικών συστατικών και της εικόνας που υπήρχε για τη νόσο (ότι δηλαδή μόνο παιδιά με ελλειπή ανάπτυξη μπορεί να πάσχουν απο κοιλιοκάκη).

Σήμερα ξέρουμε ότι αυτό δεν ισχύει. Τα άτομα με κοιλιοκάκη μπορούν να πάσχουν παράλληλα απο κακοθρεψία λόγω της ασθένειας αλλά είναι δυνατόν να διατηρούν ένα κανονικό βάρος ή και να είναι υπέρβαρα/ παχύσαρκα.

Μύθος «Η γλουτένη μπορεί να απορροφηθεί μέσω του δέρματος και οι κοιλιοκακικοί θα πρέπει να χρησιμοποιούν καλλυντικά χωρίς γλουτένη»

Αλήθεια : Τα μόρια της γλουτένης είναι αρκετά μεγάλα για να μπορέσουν να απορροφηθούν απο το δέρμα, οπότε με εξαίρεση τα φάρμακα, οδοντόκρεμες, κραγιόν και οποιοδήποτε προϊόν μπορεί να έλθει σε επαφή με το στόμα (και πιθανότατα μια μικροποσότητά του να καταποθεί), τα καλλυντικά που περιέχουν γλουτένη είναι ασφαλή για τους ενήλικες κοιλιοκακικούς.

Εάν υπάρξει αντίδραση σε κάποιο προϊόν περιποίησης με γλουτένη (π χ αντιηλιακή κρέμα, αφρός κλπ) τότε πιθανότατα υπάρχει αλλεργία σε κάποιο απο τα συστατικά του.

Μύθος «Με το που θα σταματήσεις να τρώς τρόφιμα που περιέχουν γλουτένη, θα νιώσεις κατέυθείαν πολύ καλύτερα και τα συμπτώματα θα εξαφανιστούν»

Αλήθεια : Δυστυχώς, το χρονικό διάστημα που θα περάσει μέχρι να έρθει η ανακούφιση απο τα συμπτώματα και η επαναφορά υγιών εντερικών λαχνών διαφέρει απο άνθρωπο σε άνθρωπο. Κάποιοι μπορεί να νιώσουν πιο άμεσα μια βελτίωση αλλά σε άλλους μπορεί να πάρει μήνες για να νιώσουν τη διαφορά.

Το σημαντικό εδώ είναι να μην αποθαρυνθεί το άτομο και να ακολουθησει πιστά τη διατροφή ελεύθερη γλουτένης και είναι σίγουρο πως η ποιότητα ζωής του σιγα – σιγά θα αλλάξει προς το καλύτερο.

Προσοχή! Εάν υπάρχει υποψία ότι μπορεί να πάσχετε απο κοιλιοκάκη, δεν πρέπει να ακολουθήσετε διατροφή χωρίς γλουτένη πριν την έγκυρη διάγνωση. Μπορεί να προκαλέσει ψευδή αρνητικά αποτελέσματα κατα τη διερεύνηση της νόσου και να σας δώσει αναληθείς πληροφορίες για την κατάσταση της υγείας σας.

Μύθος «Αν είσαι κοιλιοκακικός, το μόνο που πρέπει να προσέχεις στη διατροφή σου είναι η γλουτένη»

Αλήθεια : Ακόμη και αν έχετε καταφέρει να εκδιώξετε την γλουτένη απο το καθημερινό σας διαιτολόγιο, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν χρειάζεται να προσέχετε την κατανάλωση ανθυγιεινών φαγητών όπως π χ τηγανητά, υπερβολικό κόκκινο κρέας, πακεταρισμένα/επεξεργασμένα γλυκά/σνάκ κτλ Όσο τέλειος και αν είναι ο έλεγχος της κοιλιοκάκης σας, είστε εξίσου επιρεπής στην παχυσαρκία, την υψηλή χοληστερόλη/τρυγλυκερίδια κ α

Επίσης, περιπλέκοντας την κατάσταση, τα επεξεργασμένα προϊόντα χωρίς γλουτένη που χορηγούνται στους κοιλιοκακικούς είναι συνήθως πολύ χαμηλά σε βιταμίνες συμπλέγματος Β, σίδηρο, ψευδάργυρο, φυτικές ίνες κλπ

Εάν η διατροφή σας βασίζεται κατα μεγάλο ποσοστό στα προϊόντα αυτά, το πιθανότερο είναι να έχετε ελλείψεις σημαντικών βιταμινών και μετάλλων. Προσπαθήστε να καταναλώνετε περισσότερα τρόφιμα που είναι φυσικά ελεύθερα γλουτένης αλλά έχουν μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε βιταμίνες και φυτικές ίνες.

Μερικά παραδειγματα είναι το καστανό ρύζι αντί για λευκό, το αναποφλοίωτο φαγόπυρο (ή μαυροσίταρο) και το αλεύρι του αντί για λευκό αλεύρι χωρίς γλουτένη, ξηρούς καρπούς αντί για κράκερ/γλυκά χωρίς γλουτένη, όσπρια και λεπτόφλοιδες πατάτες με τη φλοίδα τους αντί για μακαρόνια χωρίς γλουτένη.

Προσοχή ! η δυσανεξία στη γλουτένη δεν έχει καμία σχέση με τις πλασματικές «δυσανεξίες» σε τρόφιμα για «ρύθμιση του βάρους» και τα διάφορα «ιατρικά» τεστ που κυκλοφορούν στην αγορά, εκμεταλευόμενα την άγνοια του καταναλωτή. Είναι παραπλανητικά, χωρίς καμία επιστημονική βάση και η διατροφή σύμφωνα με τα αποτελέσματά τους μπορεί να αποβεί ζημιογόνος/μοιραία για την υγεία.